Door Saskia van der Linden
Foto’s Alex Schreiner
Hieronder vind je een sterk ingekorte versie van alle onderwerpen die in het hele artikel aan bod komen. Je kunt ook meteen het volledige artikel downloaden.
Deze zomer zag ik op Facebook een bericht met een overzichtje van alle permacultuur jaartrainingen in het Vlaams-Nederlandse taalgebied. Een post van Sandra Vermeiren en ze schreef daarbij “Een pdc vraagt meestal best een investering en/of eindje reizen en verschillende pdc’s leggen vaak een eigen accent, dus fijn als je als geïnteresseerde een keer alle pdc’s op een rijtje ziet om een goede keuze te kunnen maken, lijkt me.” Mijn onderwijshart was meteen geraakt. Als docent in het HBO weet ik hoe moeilijk het voor studenten om de juiste opleiding te kiezen en óók hoe moeilijk het is om je als opleiding te profileren.
Net als bij het kiezen van je vervolgopleiding, wil je weten waar je voor kiest. Maar hoe moet je uit het aanbod kiezen als je nieuw bent? Waar moet je op letten en wat past er bij jou? In de rijke diverse permacultuurwereld in Nederland verwacht ik namelijk ook een diversiteit aan accenten in het aanbod van de PDC’s. Waarin onderscheidt de ene cursus zich dan van de andere: accenten kunnen immers inhoudelijk variëren, in de verdeling theorie-praktijk, pedagogisch-didactisch of in visie. Als gastdocent ethiek bij de jaaropleiding van De Voedselketen ben ik dus óók nieuwsgierig naar wat onszelf nu eigenlijk onderscheidt van de anderen: waar leggen wij accenten en wat biedt dat onze cursisten? Ik ging te rade bij de docenten en de ex-cursisten.
*Andere cursussen worden van harte uitgenodigd om in de commentaren hieronder (of op social media) te noteren waar juist zíj belang aan hechten en waar hun accenten liggen!
De basics
Eerst even de basics voor de niet-ingewijden. Permacultuur kent een internationaal gecertificeerde cursus: de Permaculture Design Course, ofwel de PDC. De duur en inhoud zijn ooit bepaald op respectievelijk 72 uur en het behandelen van alle hoofdstukken van het PDM (Permaculture Designer Manual) van Bill Mollison, één van de twee grondleggers van permacultuur. De inhoud betreft in grote lijnen vier gebieden: 1) de ethiek – de filosofische kern van permacultuur, (2) enkele principes – richtlijnen voor het toepassen van permacultuur, (3) strategieën – doelen om ons te helpen focussen terwijl we permacultuur toepassen, en (4) technieken – concrete manieren die we kunnen toepassen. Verdeeld over grofweg drie blokken met een diversiteit aan inhouden, zie een voorbeeld in het kader.
[Lees voor meer informatie, onder andere over doelen en onderwerpen in een PDC, het hele artikel: PDF downloaden]
Variatie en kiezen
Ook in Nederland is de locatie is natuurlijk altijd een ontnuchterend maar belangrijk argument dat meetelt in je besluit. De website van het Vlaams-Nederlandse permacultuurnetwerk en het lijstje van Sandra (zie kader in het volledige artikel) bieden vast wat houvast. Een volgende vraag is: wat verwacht jij van je docenten?
Geoff Lawton, student van Bill Mollison, zegt daarover: “The most important reason to do a Permaculture Design Course (PDC) is to build your skills to design a more efficient, co-operative and eco-friendly lifestyle for yourself. We believe in walking the talk – living the lifestyle that we help others to develop.” De achterliggende reden om een PDC te ontwikkelen en te geven is dus – net als permacultuur zelf – verbreed van ‘het ontwerpen van landbouwsystemen’ naar ‘het ontwerpen van duurzame menselijke leefgebieden’. Allround PDC docenten proberen, als we Lawton volgen, dus vóór te leven wat permacultuur beoogt, zowel met de handen in de aarde als bij de inrichting van hun leven. Die praktijkervaring kan in de particuliere sfeer liggen of in de professionele. Maar je hebt ook docenten die op één bepaald gebied expert zijn. Ben jij op zoek naar een allround cursus of vooral expertise op een bepaald gebied, vind je ervaring heel belangrijk of zijn juist heel andere zaken van belang?
[Lees voor meer informatie, onder andere diversiteit in visies & overzicht aanbod in Nederland, het hele artikel: PDF downloaden]
[…] Al bovenstaande genoemde accenten zijn natuurlijk een weerspiegeling van de visie van de docenten van een cursus. Hun kijk op permacultuur, op de toepassing ervan en op het onderwijs erover wordt bewust of onbewust gereflecteerd in de vorm van de cursus. Dat maakt het niet makkelijker om vooraf te kiezen. Het is echter altijd goed, ook als je al gekozen hebt, om met deze kennis naar je cursus kijken en te reflecteren. Begrijp je de keuzes van je docenten, waar je hen ook altijd naar kan vragen, dan leer je ook meer en beter van hen.
| Marcel Jacobs (48 j. eigenaar van People’s Farm in Maasbree, volgde de PDC in 2018): “Ik heb een groenteteeltbedrijf People’s Farm in de vollegronds groenteteelt. Ik heb me aangemeld omdat ik eens meer wilde weten over permacultuur. In onze landbouwwereld is dat een ver van mijn bed show zal ik maar zeggen. Wat ik vooral ervaarde in de cursus was dat ik bevestiging kreeg van de dingen die ik zag in mijn eigen teelt. Dit was ik al eerder heel anders gaan doen, namelijk met grote diversiteit en in een soort van meng- strokenteelt.” Ann Doherty (55 jaar, eigenaar van Pluk! CSA in Amsterdam, volgde de PDC in 2016): “Ik heb kortere workshops en lezingen gevolgd bij Linder bij Reclaim the Seeds op mijn volkstuincomplex en bij de Fruittuin en was onder de indruk. Ik hoorde goede verhalen van anderen over de PDC van Linder, en wilde vooral een PDC in de buurt doen (niet in het buitenland). Emma Repelaer van Driel (40 jr. zelfstandige /voert opdrachten uit in de bouw die de binnen- en buitenruimte in Amsterdam, volgde de PDC in 2019): “Ik wilde al een paar jaar een Permacultuur opleiding doen, maar het leek me moeilijk te combineren met werk en een gezin met heel jonge kinderen. Een bekende van me had op Noordoogst de jaartraining gedaan bij Linder, maar dat was geen mogelijkheid meer. Ik schreef me in op een cursus Den Haag, omdat dat me dichtstbijzijnd leek. Een week voor de jaartraining van Linder begon, ben ik toch van gedachten veranderd en heb me ingeschreven bij De Voedselketen. Enerzijds door aanmoediging van de bekende, anderzijds omdat me het aanbod van De Voedselketen wat vollediger en de gang van zaken wat gestructureerder overkwam. Ook leek het me een voordeel dat Linder en Alex in de stad gewoond hadden en er iig affiniteit mee hadden gehad. Mijn eerste indruk was prettig. Een wat rommelige en informele setting. Wat ik erg fijn heb gevonden aan de PDC die Linder aanbiedt, is de volledigheid en de hoeveelheid extra kennis die hij aanbiedt, zoals over plantkunde en ecologie. Ik vond het heel waardevol om, naast de ontwerpmethodiek, ook deze bouwstenen aangereikt te krijgen. Ook van veel van zijn ‘side-lectures’ over uiteenlopende onderwerpen als sociale rechtvaardigheid, activisme, democratie, etc. heb ik veel geleerd.“ |
Jaarcursus van De Voedselketen
De PDC in zijn huidige vorm en op de huidige plek is het resultaat van een jarenlange, en blijvende, zoekpad en ontwikkeling van cursussen geven van Rotterdam tot Friesland. Een ontwikkeling grotendeels in handen van hoofddocent, Linder van den Heerik, in wisselende samenwerking met anderen. Linder was cursist van Nederlandse pioniers Taco Blom en Ishi Crosby in 2009 bij wie hij vervolgens ook stagejaren liep. Linder volgde verschillende PDC’s in Duitsland en Engeland, zoals van de Engelse pionier Patrick Whitefield. In 2012 volgde hij de Permaculture Teachers Training in Oostenrijk bij Rosemary Morrow. Na enkele jaren samen met Taco, Ishi en Frans-Jan de Waard les gegeven te hebben biedt hij vanaf 2013 zijn eigen jaarcursus aan. Over zijn ontwikkeling, keuzes en onverwachte wendingen van journalistiek en actie voeren naar permacultuur, zegt Linder zelf: “Als activist zet je je op verschillende manieren in voor verandering, enerzijds op politiek vlak door actievoeren en organising, anderszijds wil ik bijdragen aan oplossingen. En permacultuur zit vol oplossingen.” Belangrijk is de praktijk te funderen in kennis én andersom, stelt hij, daarom ook is de vaardigheid van kritisch denken zo belangrijk. “Ik wil de cursisten zowel inzichten als praktische gereedschappen bieden waarmee zij een impact op hun leven kunnen bewerkstellingen.” Je leert Linder goed kennen via zijn boek ‘Permacultuur, van appelboom tot zeekool’ van uitgeverij Velt. Een praktisch handboek voor de particuliere tuinier, met én theorie, én praktische tuinvoorbeelden én ervaringsverhalen.
| Marcel Jacobs: Ook met de groep hadden we vele goede discussies. Ik vond ook dat Linder en Joanna de zaken goed uitlegde. Misschien soms wat technisch voor mensen die wat minder in de materie zitten, maar voor mij geen probleem. Ik ben blij dat ik de cursus gevolgd heb. Het heeft mijn blik veld enorm verruimt. Ann Doherty: “Het geeft en heel holistische aanpak die op feiten gebaseerd is en ook op je eigen locatie. Linder weet echt van alles, en je komt uit de cursus met enorm veel informatie die sterk in wetenschappelijke kennis ingebed is. En precies dat geeft je de kracht om deze informatie ook zelf weer met anderen te delen. Ik ben helemaal geïnspireerd geraakt om zelf een permacultuur CSA op te zetten samen met een andere deelneemster van de PDC.” Emma Repelaer : “Omdat ik in de architectuur werk, heb ik als eindproject een bouwlocatie genomen en geprobeerd de principes van de permacultuur ook toe te passen op de architectuur. Als eindproject heb ik op basis hiervan een binnen- en buitenruimte ontworpen. Linder gaf duidelijk aan van de toepassing van permacultuur in de architectuur nog weinig kennis te hebben, maar moedigde wel aan dit te onderzoeken. |
Cursisten zijn het centrum van de cursus die feitelijk wel sterk vanuit de inhoud ontworpen is (zoals helaas vrijwel elk onderwijs). Hun inbreng, gericht op het onderwerp dat ter sprake is, kleurt het onderwijs bij de Voedselketen. Cursisten vertellen mij dat de cursus hun levenspad gewijzigd heeft. En ook al was dat vaak de bedoeling, de wending is soms verrassender dan gedacht. Meerdere cursisten gebruiken hun verworven kennis professioneel, zoals de 3 cursisten die we hier aan het woord lieten.
[Lees voor meer informatie, onder andere de accenten in de cursus & anderen aan het woord en nog meer citaten van cursisten & de bronnen, het hele artikel: PDF downloaden]
Inschrijving: /leren/permacultuur-jaartraining/